Matti Friedman: "Netanyahu was niet in staat de eenheid van de Israëlische samenleving te waarborgen."
Toen in oktober 1973 de Jom Kipoeroorlog uitbrak tussen Israël en een coalitie van Arabische landen onder leiding van Egypte, woonde Leonard Cohen met zijn vrouw en zoon op een Grieks eiland. De Canadese dichter en muzikant had toen al wereldfaam verworven met zijn volksliederen, die hij zong voor volle zalen. Om solidariteit te tonen met "zijn mythische land", reisde hij met zijn gitaar naar Israël en trok hij naar de Sinaïwoestijn, waar de strijd tussen Egyptenaren en Israëliërs woedde. 's Nachts, terwijl de uitgeputte soldaten in hun kampen rustten, zat Cohen op het zand en zong hij zijn melancholieke liederen voor hen.
Vele jaren later besefte journalist en schrijver Matti Friedman dat hij dat unieke moment in Cohens leven moest navertellen. Hij spoorde soldaten in Israël op die getuige waren geweest van die avonden en kreeg toestemming van de familie van de dichter om zijn persoonlijke documenten te onderzoeken. Toen het boek Who By Fire (McClelland & Stewart) werd gepubliceerd, was het een succes. "Een persoonlijke crisis van hem en de crisis in Israël kwamen samen, en Cohen zette zijn leven op het spel om erbij te zijn," vertelt Friedman aan La Nacion. "Gelukkig kwam Cohen ongeschonden uit die oorlog en kon hij later enkele van zijn beste nummers componeren, zoals 'Hallelujah', 'Dance Me to the End of Love' en 'Who By Fire'."
Friedman, die opgroeide in Toronto en op 17-jarige leeftijd naar Israël emigreerde, heeft nog drie andere veelgeprezen boeken over de hedendaagse Israëlische geschiedenis gepubliceerd. Tegenwoordig is hij een heldere stem die de realiteit van het Midden-Oosten analyseert. Hij heeft een genuanceerde kijk op premier Benjamin Netanyahu: hij keurt diens besluit om Iran aan te vallen goed, maar bekritiseert hem omdat hij de Israëlische samenleving heeft verdeeld en de Hamas-aanval van 7 oktober niet heeft voorzien.
Tegenwoordig is hij columnist voor het tijdschrift Tablet en The Free Press , een medium dat is opgericht door voormalige journalisten van de New York Times, die gebukt gingen onder wat zij zagen als verstikkende ideologische vooroordelen.
In 2014 verwierf Friedman bekendheid met een artikel over zijn ervaringen als journalist voor Associated Press in Israël tussen 2006 en 2011. Daarin legde hij de obsessie uit van de meest serieuze liberale media in het Westen met Israël, een land waaraan ze meer middelen besteedden dan Rusland, China of India, ondanks het feit dat deze landen belangrijker zijn qua bevolking, omvang en regionale invloed. Friedman legt uit dat Associated Press vóór de Syrische burgeroorlog meer dan 40 correspondenten in Israël had en slechts één freelance journalist (goedgekeurd door de regering van Bashar al-Assad) in Damascus. Sindsdien heeft de Syrische burgeroorlog geleid tot drie keer zoveel doden als het hele Arabisch-Israëlische conflict, naast bijna zeven miljoen vluchtelingen wereldwijd. "Voor de redacteuren van Associated Press was het belang van Syrië 40 keer kleiner dan dat van Israël", zegt hij.
Hij maakt zich echter meer zorgen over wat hij ervaart als een gebrek aan evenwicht in de berichtgeving. Hij zegt dat AP geen enkele keer de moeite heeft genomen om haar lezers eraan te herinneren dat Hamas' oprichtingsplatform opriep tot de vernietiging van Israël en de massaslachting van alle Joden, die Hamas verantwoordelijk hield voor de Franse Revolutie, de Russische Revolutie en beide wereldoorlogen. "Dat platform werd nooit genoemd, ondanks het feit dat Hamas de verkiezingen in Gaza won en een van de belangrijkste spelers in de regio was", merkt hij op.
Friedman legt uit dat correspondenten die het Israëlisch-Palestijnse conflict verslaan, snel begrijpen dat het enige dat telt, Israël is. Hij doet dit door te vertellen dat zijn persbureau wel over corruptie in Israël berichtte, maar nooit over systematische corruptie bij de Palestijnse Autoriteit.
Friedman beschrijft de schijnwerpers op Israël en de morele veroordeling die het land vaak ten deel valt als "bizar". "Je ziet geen massale protesten in de straten van het Westen tegen Rusland, of universiteitskampen tegen de Chinese Communistische Partij, ook al is wat ze doen afschuwelijk. Israël is een kwestie die unieke knoppen activeert."
Antisemitisme? Friedman antwoordt: "Er is door de geschiedenis heen een tendens geweest om Joden de schuld te geven van elk probleem. Als het probleem kapitalisme is, zijn Joden bankiers; als het probleem communisme is, zijn Joden bolsjewieken; als je nationalisme verdedigt, zijn Joden internationalisten. Tegenwoordig zijn de kwesties die het westerse progressivisme bezighouden kolonialisme, racisme en militarisme. En, wat een toeval, het land dat al deze kwalen samenbrengt, is nu toevallig Israël. Sinds 7 oktober zijn die ideeën enorm aangewakkerd."
Wat het huidige conflict betreft, is Friedman van mening dat de twaalf dagen durende oorlog tegen Iran zeer effectief was en hij vergelijkt deze met de steeds vager en vastgelopen oorlog in Gaza, waar Israël Hamas nog steeds niet heeft uitgeschakeld of de vijftig gijzelaars die daar vastgehouden worden, heeft bevrijd. "Dit zijn twee parallelle situaties die door hetzelfde land worden uitgevochten, met zeer verschillende resultaten", stelt hij. Hij wijst op het contrast tussen Israëls extreem geavanceerde technologische en inlichtingencapaciteiten, aangetoond in zijn acties tegen Iran, en de "onvoorstelbare" mislukking van 7 oktober, toen duizenden terroristen een campagne lanceerden om burgers te vermoorden zonder dat het leger de capaciteit had om snel en effectief te reageren.
Friedman is een fel tegenstander van het beleid van premier Benjamin Netanyahu, zoals de hervorming van de rechtspraak en zijn alliantie met extremistische politici. Hij erkent de effectiviteit van de premier in zijn recente oorlog tegen Iran.
"Leiders hebben verschillende talenten nodig, en één daarvan is het vermogen om de juiste geopolitieke beslissingen te nemen. Ik denk dat Netanyahu de juiste beslissingen heeft genomen door effectief alle paramilitaire legers te bestrijden die Iran financiert. Hamas is ontmanteld, Hezbollah ook, het Assad-regime is gevallen, de invloed van Syrië is afgenomen en Iran heeft zijn grootste nederlaag geleden", aldus Friedman.
De regering-Netanyahu moet echter de verantwoordelijkheid nemen voor 7 oktober, en ook voor het verbrijzelen van de relatieve cohesie in de Israëlische samenleving, die een veelheid aan uiteenlopende groepen herbergt: ultrareligieuzen, seculieren, rechts, links, Arabieren, en meer. "Vóór 7 oktober leek het erop dat we afstevenden op een burgeroorlog, en dit alles gebeurde onder leiding van Netanyahu, wat een volkomen onvermogen aantoonde om de eenheid van de Israëlische samenleving te waarborgen."
Volgens een peiling die begin juli werd uitgevoerd door het gerenommeerde Israel Democracy Institute, heeft Netanyahu een goedkeuringspercentage van 40%, ondanks het succes van de oorlog in Iran, terwijl het leger en de Mossad (inlichtingendienst) een goedkeuringspercentage van bijna 70% hebben.
Friedman, die het idee van twee staten, een Israëlische en een Palestijnse, die naast elkaar leven, steunde, zegt dat idee niet langer houdbaar is. "Israël kan geen vacuüm achterlaten op de Westelijke Jordaanoever, want dat vacuüm zal worden vervangen door terrorisme. Dat is wat er in Gaza gebeurde, en dat is wat er gebeurde in de steden op de Westelijke Jordaanoever waaruit Israël zich in de jaren negentig terugtrok. En een Palestijnse staat op de Westelijke Jordaanoever is precies vijf minuten van mijn huis. Als Argentinië of Canada aan de overkant van de straat ligt, is dat fantastisch. Maar als Libië, Gaza of Syrië aan de overkant van de straat liggen en ze raketten afvuren, dan verdwijnt de relatieve veiligheidssituatie waarin ik leef."
Voor een man als Friedman, die vanuit het centrumlinks komt – nu naar het midden verschoven – zou het steunen van een president als Donald Trump zeer onnatuurlijk zijn. Hij erkent echter dat het zonder de Amerikaanse president niet mogelijk zou zijn geweest om Iran aan te vallen en te verslaan tijdens de recente Twaalfdaagse Oorlog.
"Zijn instinct stelt hem in staat het Midden-Oosten beter te begrijpen dan de Democraten", zegt Friedman. "Dit is een regio waar zakendoen en dreigementen werken. De mensen hier begrijpen nepotisme en corruptie, maar snappen westerse idealen niet. En dat is Trumps taal. Net als veel Israëliërs ben ik dankbaar. Hij heeft geholpen het zwaard van Damocles van onze schouders te tillen."
lanacion
